Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, 6 Απριλίου 2023
ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ, ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ
ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ - ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Εισηγητής Βασίλης Γκίνος
Συναδέλφισσες, συνάδελφοι, φίλες και φίλοι: Χαιρετίζω με την σειρά μου την ημερίδα κι ευχαριστώ την διοργανώτρια Ένωση Τραγουδιστών Ελλάδας για το βήμα και κυρίως για την πρωτοβουλία να θέσει τα σημαντικά ζητήματα που απασχολούν τους καλλιτέχνες σε ανοιχτή συζήτηση. Ελπίζω να φύγουμε όλοι λίγο σοφότεροι απ’ αυτήν την αντάμωση ώστε να την επαναλαμβάνουμε σε τακτική βάση.
Θα ξεκινήσω από την πρόκληση που συνιστούν τα νέα τεχνολογικά δεδομένα για τους μουσικούς, είτε αυτοί κρατούν όργανο είτε μικρόφωνο, είτε είναι εκτελεστές είτε δημιουργοί. Οι ριζικές αλλαγές στον τρόπο που παράγουμε και καταναλώνουμε μουσική δημιουργούν ευκαιρίες αλλά κρύβουν και παγίδες. Για να εκμεταλλευτούμε τις πρώτες και να αποφύγουμε τις δεύτερες, θα δούμε μαζί τις συνθήκες του νέου επαγγελματικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο καλούμαστε να βιοποριστούμε και να σταδιοδρομήσουμε. Για τον σκοπό αυτό θα προσπαθήσω τελικά να αναδείξω την σημασία που έχει η επιμόρφωση και η δια βίου μάθηση
- για την επιβίωσή μας στην ψηφιακή εποχή,
- την προώθηση της σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας αλλά και
- την διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Οι νέες τεχνολογίες για τις οποίες τόσος πολύς λόγος γίνεται οδηγούνται από
- την ταχύτητα τον επεξεργαστών, (από τους νέους, γρήγορους και προσιτούς υπολογιστές),
- την ψηφιοποίηση του περιεχόμενου (που διευκολύνει την κυκλοφορία του),
- τα ευρυζωνικά δίκτυα (το γρήγορο internet) και πρόσφατα
- την ραγδαία ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης.
Οι τεχνολογίες αυτές είχαν καταλυτικές επιπτώσεις στην μουσική βιομηχανία:
- απαξίωσαν τον υλικό φορέα (όλοι γνωρίζουμε τα περί CD και βινυλίου),
- δημιούργησαν την κουλτούρα της αυτοπαραγωγής και του DIY,
- μετέφεραν την δημόσια εκτέλεση στον ψηφιακό χώρο και
- τον οικονομικό ανταγωνισμό στον χώρο του πνευματικού δικαιώματος,
διαμορφώνοντας έτσι τον τρόπο με τον οποίο σήμερα παράγεται και καταναλώνεται η μουσική. Για την οικονομία της εισήγησης θα χωρίσουμε τις αλλαγές αντίστοιχα
- στον τομέα της παραγωγής και
- στον τομέα της κατανάλωσης.
Ξεκινώντας από τον τομέα της παραγωγής, σήμερα παράγουμε μουσική με υψηλές τεχνικές προδιαγραφές και χαμηλό κόστος με ψηφιακά εργαλεία. Αυτά είναι
- Οι ψηφιακοί σταθμοί εργασίας. Με έναν υπολογιστή και το κατάλληλο λογισμικό, μπορεί κάποιος να ολοκληρώσει σε ένα home studio την σύνθεση, ενορχήστρωση, προγραμματισμό, ηχογράφηση, επεξεργασία, μίξη και mastering της δουλειάς του “in the box” όπως λέμε - χωρίς δηλαδή περιφερειακό εξοπλισμό.
- Η δειγματοληψία: ο παραγωγός ενσωματώνει στην μουσική του προηχογραφημένους ήχους - μια δημιουργική δυνατότητα που έχει διαμορφώσει και νέα μουσικά είδη, όπως το χιπ χοπ.
- Τα εικονικά όργανα, τα συνθεσάιζερ λογισμικού, με τα οποία οι παραγωγοί μπορούν να ενορχηστρώσουν τραγούδια χωρίς να αγγίξουν φυσικό όργανο.
- Η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI). Με την βοήθεια της μπορεί κάποιος να συνθέσει πρωτότυπη μουσική, να ενορχηστρώσει, διασκευάσει ή επανεκτελέσει, να ηχογραφήσει - να γράψει στίχους, να φτιάξει το artwork, τα γραφικά, το video κοκ.
Στον τομέα της κατανάλωσης μουσικής η τεχνολογία μας δίνει:
- την δυνατότητα παγκόσμιας διανομής και πώλησης απευθείας στο κοινό, παρακάμπτοντας το παραδοσιακό δισκογραφικό κύκλωμα - το οποίο ωστόσο έχουν αντικαταστήσει οι διαδικτυακοί διαμεσολαβητές και τα ηλεκτρονικά καταστήματα. Μιλάμε για έναν “εκδημοκρατισμό” της μουσικής βιομηχανίας, όπου οι ανεξάρτητοι καλλιτέχνες διατηρούν τον έλεγχο των έργων τους που απευθύνονται σε ένα παγκόσμιο ακροατήριο.
- Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διευκολύνουν την προώθηση των έργων αυτών και των δημιουργών τους. Clicks, views και likes δημιουργούν viral επιτυχίες και οι καλλιτέχνες αλληλεπιδρούν απευθείας με το κοινό τους.
- Τις υπηρεσίες streaming όπως το Spotify και η Apple Music νοικιάζουν στους χρήστες όλη την μουσική του πλανήτη για 10€/μήνα. Αυτό οδήγησε στην απομείωση των φυσικών πωλήσεων και την καθιέρωση του streaming ως κύριο τρόπο κατανάλωσης μουσικής.
- Την καταγραφή και ανάλυση των δεδομένων των ακροατών, με βάση τα οποία σχεδιάζονται οι στρατηγικές μάρκετινγκ. Οι πάροχοι streaming αναλύουν τις συνήθειες των ακροατών και συγκροτούν τα playlists - τις εξατομικευμένες λίστες αναπαραγωγής. Η εμπειρία ακρόασης είναι προσαρμοσμένη και στους χρήστες προτείνεται η μουσική που ταιριάζει στα γούστα τους.
- Έξυπνες συσκευές (τηλέφωνα, ηχεία), που αυξάνουν την ζήτηση για οπτικοακουστικό περιεχόμενο. Οι χρήστες έχουν πρόσβαση σ’ αυτό ανά πάσα στιγμή, όπου κι αν βρίσκονται και χωρίς υπολογιστή.
- Τέλος, η τεχνολογία έκανε προσβάσιμους αμέτρητους εκπαιδευτικούς και ενημερωτικούς πόρους στο διαδίκτυο (σεμινάρια, μαθήματα, κριτικές και tutorials) για τη μουσική παραγωγή, τη θεωρία και την ιστορία.
Επομένως τι μπορεί να πάει λάθος; δυστυχώς η νέα τεχνολογία συνοδεύεται από συγκεκριμένες προκλήσεις:
- Οι μουσικοί μπορεί να μην έχουν
- τις τεχνικές δεξιότητες ή την εμπειρία που απαιτούνται για να παράγουν ηχογραφήσεις υψηλής ποιότητας, να σχεδιάσουν artwork, να οργανώσουν μια διαφημιστική καμπάνια, μια στρατηγική πωλήσεων ή να συντηρήσουν μια ισχυρή διαδικτυακή παρουσία.
- Μπορεί ακόμη να ζουν σε περιοχές με περιορισμένη πρόσβαση στην τεχνολογία ή να μην διαθέτουν την απαραίτητη υποδομή ή εξοπλισμό για να την αξιοποιήσουν.
- Οι ψηφιακές τεχνολογίες είναι σύνθετες και έχουν καμπύλη μάθησης.
- Κάποιοι δεν βρίσκουν το κίνητρο να εκπαιδευτούν σ’ αυτές. Όσοι έχουν συνηθίσει τις παραδοσιακές μεθόδους παραγωγής και διανομής αποθαρρύνονται και πρέπει να συνυπολογίσουμε εδώ και την
- αντίδραση στην αλλαγή: αρκετοί βολεύονται σ’ αυτό που ξέρουν αντί να δοκιμάζουν κάτι νέο.
- Και τα προβλήματα συμβατότητας μεταξύ διαφορετικών πλατφορμών και συσκευών είναι ένας μόνιμος πονοκέφαλος για τους μουσικούς που χρησιμοποιούν ποικίλα εργαλεία στη διαδικασία παραγωγής, διανομής και πώλησης.
- Η κατάχρηση της τεχνολογίας εγκυμονεί κίνδυνο εξάρτησης απ' αυτήν, σε βάρος της δημιουργικότητας, που οδηγεί στην μουσική ομογενοποίηση. Αν παρακολουθείτε το mainstream, ξέρετε πως η ψηφιακή δημοκρατία έχει πολλά παρατράγουδα (κυριολεκτικά).
- Τέλος, πάντοτε κάποιοι θα προτιμούν τις παραδοσιακές μεθόδους θεωρώντας πως το αισθητικό ή δημιουργικό τους όραμα εξυπηρετείται καλύτερα ή πως το κοινό τους είναι πιο εξοικειωμένο μ’ αυτές.
2. Υπάρχουν οικονομικά εμπόδια:
- οι μουσικές τεχνολογίες μπορεί να είναι ακριβές και δεν έχουν όλοι οι μουσικοί την δυνατότητα να επενδύσουν στα τελευταία εργαλεία και λογισμικό.
- Όσο κι αν την “μαζέψεις”, η αυτοπαραγωγή μπορεί να γίνει ακριβή: κάποιοι δεν διαθέτουν τους πόρους να επενδύσουν σε εξοπλισμό, λογισμικό ή διαφημιστικό υλικό - ιδιαίτερα αν αυτό δεν βελτιώνει άμεσα την επαγγελματική τους θέση ή το δημιουργικό τους αποτέλεσμα.
- Ταυτόχρονα όλοι παραπονούνται για την οικονομία του streaming που πληρώνει ψίχουλα. Καθώς clicks, views και likes δεν παράγουν εισόδημα, δεν έχουν όλοι την οικονομική δυνατότητα μιας γρήγορης σύνδεσης, μιας ιστοσελίδας ή μιας διαφημιστικής ανάρτησης.
3. Η αυτοπαραγωγή είναι χρονοβόρα
- και όσοι την επιχειρούν ξέρουν από πρώτο χέρι πόσο δύσκολο είναι να συνδυάσουν μια μουσική καριέρα με την διαχείριση και εφαρμογή ενός επιχειρηματικού σχεδίου. Ένας μουσικός ονειρεύεται να δημιουργήσει μουσική - όχι να διαχειριστεί λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, να στήσει παραστάσεις και περιοδείες ή να οργανώσει ένα fan club.
- Η ισχυρή παρουσία στην κοινωνική δικτύωση απαιτεί συνεχή παραγωγή περιεχομένου, κάτι που δημιουργεί επιπλέον φόρτο εργασίας.
- Κι έπειτα η προσοχή του κοινού είναι διασπασμένη και τα κοινωνικά δίκτυα υπερκορεσμένα. Η διαχείριση των social είναι πλήρης απασχόληση και χωρίς αυτήν, απλώς πετάς το “καλοτάξιδό” σου στον κουβά του διαδικτύου.
- Οι ανεξάρτητοι καλλιτέχνες δεν έχουν τις δημόσιες σχέσεις και τους πόρους να τις αξιοποιήσουν όπως πχ οι δισκογραφικές, οι μάνατζερς ή τα ΜΜΕ.
- Έτσι η κοινωνική δικτύωση δημιουργεί μια κουλτούρα σύγκρισης σε βάρος των ανεξάρτητων, όταν συγκρίνονται με επώνυμους καλλιτέχνες.
- Αυτό οδηγεί σε περιορισμένες ευκαιρίες: οι εμφανίσεις σε μεγάλα σχήματα και φεστιβάλ ή η εξασφάλιση άδειας (για διασκευές, συγχρονισμό ή επανεκτελέσεις), είναι πιο δύσκολη χωρίς την υποστήριξη επαγγελματιών του κλάδου.
4. Τέλος πρέπει να δούμε τον αποφασιστικό ρόλο που θα παίξει στο άμεσο μέλλον η τεχνητή νοημοσύνη. Πρόκειται για ένα σύνολο από ραγδαία αναπτυσσόμενες τεχνολογίες, οι οποίες ήδη εφαρμόζονται σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας, της βιομηχανίας, της επιστήμης και φυσικά της τέχνης: σε λογοτεχνία, εικαστικά, σε παραστατικές και εφαρμοσμένες τέχνες υπάρχουν εφαρμογές που δημιουργούν, διασκευάζουν και επεξεργάζονται περιεχόμενο. Έχουν ήδη προκύψει πλήθος ηθικά και νομικά ζητήματα, την στιγμή που ακόμη και οι πληροφορικάριοι - οι άνθρωποι που την κατασκευάζουν! - δεν είναι σίγουροι που μπορεί να φτάσει, αν ελέγχεται επαρκώς κι αν είναι ασφαλής. Αν δεν έχουμε τον νου μας, είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να εξελιχθεί σε μια μορφή “ψηφιακής χειραγώγησης” σε βάρος της αυθεντικότητας, της πολιτιστικής ποικιλομορφίας, της πνευματικής ιδιοκτησίας και της ήδη βεβαρημένης βιωσιμότητας των καλλιτεχνικών επαγγελμάτων, ειδικά αυτών με χαμηλή ειδίκευση.
Δεν αμφισβητεί κανείς πως οι νέες τεχνολογίες καταρχήν ενισχύουν την δημιουργική διαδικασία, βελτιώνουν το αποτέλεσμα και βοηθούν τους καλλιτέχνες να προσεγγίσουν ένα ευρύτερο κοινό. [Slide 08] Τα νέα εργαλεία μάς επιτρέπουν να παράγουμε και να εμπορευόμαστε την δουλειά μας χωρίς την διαμεσολάβηση των παραδοσιακών “θεματοφυλάκων” της δισκογραφίας: παραγωγών, εταιριών, διανομέων, διαφημιστών, εμπόρων κοκ. - είμαστε δηλαδή ανεξάρτητοι. Ή τουλάχιστον έτσι φαίνεται. Και το λέω αυτό γιατί σήμερα η καριέρα ενός ανεξάρτητου καλλιτέχνη μοιάζει σε πολλά σημεία με τις επιχειρήσεις που ονομάζουμε νεοφυείς, τις startups: ο επιχειρηματικός τους στόχος είναι να αναπτυχθούν αρκετά ώστε να πουληθούν ακριβά σε κάποιον επιχειρηματικό κολοσσό. Αντίστοιχα, ο στόχος του ανεξάρτητου καλλιτέχνη είναι να δημιουργήσει ένα momentum, μια ορμή, που θα του επιτρέψει να διαπραγματευτεί ένα καλύτερο συμβόλαιο με έναν δισκογραφικό όμιλο ή να ιδρύσει έναν δικό του οργανισμό. Γιατί η αλήθεια είναι πως μπορείς να ξεκινήσεις με ελάχιστα ή και καθόλου κεφάλαια, αλλά δεν μπορείς να ανταγωνιστείς τους ανεξάντλητους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους μιας μεγάλης δισκογραφικής - που είναι απαραίτητοι για να προσεγγίσει κάποιος ένα ευρύ κοινό ή να γίνει λαϊκό είδωλο (αν αυτό είναι που θέλει). Δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, είναι μια ασυμμετρία που χαρακτηρίζει την μουσική βιομηχανία από καταβολής. Αλλά καθώς η μουσική σήμερα δεν υπάρχει χωρίς την βιομηχανία, στην πραγματικότητα οι ισορροπίες δεν έχουν διαταραχτεί υπέρ του καλλιτέχνη - το αντίθετο μάλιστα: είναι πολλοί αυτοί που βρίσκονται αποκλεισμένοι ή δεν αξιοποιούν τα νέα διαθέσιμα εργαλεία και επιλογές. Αυτό σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από
- τις επαγγελματικές και κοινωνικές συνθήκες,
- το μουσικό ιδίωμα και περιβάλλον,
- δημογραφικά χαρακτηριστικά, (ηλικία, ετεροαπασχόληση, κοινωνική τάξη κλπ) αλλά πρωταρχικά από
- την εκπαίδευση και την επιμόρφωση.
Σύμφωνα με μια ευρωπαϊκή έρευνα, τα εντονότερα προβλήματα των μουσικών συνδέονται με αυτά που ονομάζουμε «survival skills», τις γενικές δεξιότητες και την εύρεση (ή τη δημιουργία) απασχόλησης. Οι βασικές ελλείψεις (π.χ. διαχείρισης, τεχνογνωσίας, θέματα υγείας, μάρκετινγκ, σκηνικής παρουσίας, δικτύωσης) είναι όλες απότοκες των νέων απαιτήσεων ενός ραγδαία μεταβαλλόμενου μουσικού επαγγέλματος. Ποιες είναι οι νέες απαιτήσεις;
- σήμερα η αλληλεπίδραση με άλλες μορφές τέχνης γίνεται όλο και πιο σημαντική.
- Χρειάζεται γνώση και εμπειρία άλλων μουσικών παραδόσεων,
- τεχνογνωσία πολυμέσων,
- επικοινωνιακές δεξιότητες,
- ικανότητα αλληλεπίδρασης με το κοινό,
- επιχειρηματικότητα,
- ικανότητα διαπραγμάτευσης.
Οι μουσικοί σήμερα δεν έχουν μια δουλειά εφ’ όρου ζωής - σχηματίζουν χαρτοφυλάκιο. Πρόσφατη έρευνα που εξέτασε τους τομείς ενασχόλησης των σημερινών μουσικών, εντόπισε περισσότερους από πενήντα διακριτούς ρόλους ή δεξιότητες που συνδέονται μεταξύ τους. Χωρίζοντας σε συναφείς τομείς όρισε πέντε κεντρικούς ρόλους:
- του δημιουργού,
- του ερμηνευτή,
- του επιχειρηματία,
- του ηγέτη και
- του δασκάλου.
Τα εφόδια της τυπικής εκπαίδευσης δεν επαρκούν να καλύψουν το χάσμα ανάμεσα στην θεωρία και την πράξη. Για παράδειγμα, οι μουσικοί και τα συγκροτήματα που αποτυχαίνουν είναι επειδή κυνηγούν λάθος πράγματα. Ή γιατί δεν έχουν την επιμονή και την ψυχραιμία να προγραμματίσουν την καριέρα τους με στρατηγικό τρόπο και βασίζονται στο ένστικτο και τη διαίσθηση.
Χρειαζόμαστε μιαν ευρύτερη γνώση γύρω απο το επάγγελμα, ώστε να χειριζόμαστε τα επαγγελματικά μας ζητήματα με καλλιτεχνικό γνώμονα και την δημιουργικότητά μας με επιχειρηματικό πνεύμα. Εκτός από την κατανόηση της μουσικής βιομηχανίας γι’ αυτό που πραγματικά είναι και τις βασικές γνώσεις για την πνευματική ιδιοκτησία, χρειαζόμαστε διαρκή ενημέρωση για τα τεχνικά και επιχειρηματικά εφόδια που είναι αναγκαία στον ανεξάρτητο μουσικό της ψηφιακής εποχής. Χρειαζόμαστε:
- Προγράμματα διαρκούς επαγγελματικής ανάπτυξης που περιλαμβάνουν τις μουσικές τεχνολογίες. Προγράμματα δια βίου κατάρτισης και εκπαίδευσης: εργαστήρια, σεμινάρια, διαδικτυακά και δια ζώσης μαθήματα. Περισσότερες ημερίδες, συνέδρια, εκθέσεις για να παραμένουμε ενημερωμένοι.
- Δημιουργία δικτύων υποστήριξης: φόρα, κολεκτίβες ή κοινότητες που θα συνδέουν καλλιτέχνες και τεχνολόγους για την κυκλοφορία πληροφορίας και την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ μουσικών, κατασκευαστών και εταιριών τεχνολογίας.
- Πρόσβαση στην τεχνολογία με ευκαιρίες χρηματοδότησης, ώστε οι μουσικοί να επενδύουν στη τεχνολογία και να ενθαρρύνεται ο πειραματισμός και η καινοτομία.
Η εκπαίδευση και η επιμόρφωση είναι επομένως ζωτικής σημασίας. Ποιοι θεσμοί είναι αρμόδιοι να την παρέχουν;
- Η πολιτεία μέσω των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων: Οι κυβερνήσεις είναι υπεύθυνες για τη δημιουργία πολιτικών που υποστηρίζουν την τυπική, μη τυπική και την άτυπη ή δια βίου μάθηση. Η καλλιτεχνική μας εκπαίδευση χρειάζεται μια γερή μεταρρύθμιση, διαβάθμιση κι ένα ευρύτερο πρόγραμμα σπουδών. Η εκπαιδευτική πρακτική πρέπει να αναπτυχθεί σε συνεργασία με επαγγελματικές οργανώσεις για να αναπτύξει ισχυρή σχέση με το επαγγελματικό πεδίο. Θα πρέπει να είναι σύγχρονη, να διερευνά διαφορετικά πλαίσια, να είναι προσανατολισμένη στην παρέμβαση και να φωτίζει ρεύματα, στάσεις και αξίες. Αυτό προϋποθέτει γενναία χρηματοδότηση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και υποδομές επαγγελματικής κατάρτισης και μαθητείας. Θα μπορούσαν να θεσπιστούν φορολογικά κίνητρα για τους μουσικούς που επενδύουν στην επαγγελματική τους κατάρτιση. Να επιδοτούνται νεοφυείς επιχειρήσεις οργανοποιίας, μουσικής τεχνολογίας, παραγωγής παραστάσεων και δισκογραφίας, με έμφαση σε τοπικές μουσικές σκηνές και καινοτόμες τεχνολογίες, υποστηρίζοντας την διεθνή τους παρουσία. Να ενισχύει την επιμόρφωση για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας.
- Οι μεγάλοι εργοδότες (πολιτιστικοί οργανισμοί, τα Ωδεία ή ιδρύματα όπως το Μέγαρο, η Λυρική, η Στέγη), θα μπορούσαν να παρέχουν ευκαιρίες κατάρτισης και ανάπτυξης: πρόσβαση σε εκπαιδευτικά προγράμματα, αποζημίωση διδάκτρων και κίνητρα στους μουσικούς που επιδιώκουν περαιτέρω εκπαίδευση. Να οργανώνουν συνέδρια, σεμινάρια ή εκδηλώσεις. Θα μπορούσαν να συνεργαστούν με εκπαιδευτικά ιδρύματα για προγράμματα κατάρτισης ή ή δια βίου μάθησης.
- Τα εργατικά σωματεία μπορούν να διαδραματίσουν κυρίαρχο ρόλο στη δια βίου εκπαίδευση:
- μπορούν να διαπραγματευτούν με τους εργοδότες για να παρέχουν προνόμια κατάρτισης και εκπαίδευσης στα μέλη τους.
- να επικοινωνούν τα οφέλη της επιμόρφωσης στα μέλη τους, αναπτύσσοντας παράλληλα αυτόνομα ή σε συνεργασία με εκπαιδευτικά ιδρύματα, προγράμματα επιμόρφωσης.
- να παρέχουν στα μέλη πρόσβαση σε εκπαιδευτικούς πόρους, όπως χώρους, συνδρομές σε έντυπα, εξοπλισμό και να οργανώνουν κοινότητες.
- να πιέσουν για κυβερνητικές πολιτικές και χρηματοδότηση για την εκπαίδευση και την κατάρτιση.
Στην σημερινή συγκυρία δυστυχώς όλα τα παραπάνω φαντάζουν ουτοπικά. Οι προκλήσεις της ψηφιακής εποχής βρίσκουν το επάγγελμα μας
- με προϋπάρχουσες συστημικές - διαρθρωτικές αδυναμίες που οξύνθηκαν με την πανδημία και στην συνέχεια με τον πληθωρισμό λόγω πολέμου,
- με ελλιπή ή ανύπαρκτη χαρτογράφηση και τεκμηρίωση εξαιτίας της άτυπης απασχόλησης,
- εν μέσω εργασιακής απορρύθμισης που προκαλούν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές.
Επιπλέον, οι κυβερνήσεις της χώρας μας αντιλαμβάνονται τον πολιτισμό ως ένα κατεστημένο ιδεολόγημα, ελληνοπρεπές και ιδρυματοποιημένο, που δεν ζει χωρίς κρατική χρηματοδότηση και αναφέρεται στο παρελθόν. Δεν αναγνωρίζεται η δυναμική και η ποικιλομορφία του, αλλοιώνεται η κοινωνική του λειτουργικότητα και υποβαθμίζεται σε μια στυγνή επαγγελματική αρένα για ισχυρούς παίκτες. Αρκεί να δει κανείς την στάση της κυβέρνησης στο ζήτημα των αδιαβάθμητων σπουδών ή των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης δικαιωμάτων. Περιορίζει τον επαγγελματικό και οικονομικό ορίζοντα των καλλιτεχνών, που είτε παγιδεύονται σε «λύσεις εργασίας» είτε αλλάζουν επάγγελμα, αντί να παράγουν ανεξάρτητη και ουσιαστική τέχνη.
Κι όμως η παγκόσμια βιομηχανία ηχογραφήματος το 2021 παρουσίασε ρεκόρ κερδών $28.8 εκατ. ξεπερνώντας το προηγούμενο των $25 εκατ από το 1999. Το 65% των κερδών προέρχεται από το streaming [με κίτρινο χρώμα], δηλ το δικαίωμα. Από τα 28.8 εκατ στους καλλιτέχνες φτάνει σήμερα το 12%. Γιατί; Λόγω της τεράστιας διαρροής αξίας στο κύκλωμα παραγωγής και διανομής της μουσικής: λεόντειες δισκογραφικές συμβάσεις, νέοι διαμεσολαβητές, κακοδιαχείριση πνευματικών δικαιωμάτων, πραγματικά και εικονικά κόστη δισκογραφικών, παρόχων, δορυφορικού ραδιοφώνου κοκ.
Οι πολιτιστικές βιομηχανίες απασχολούν 15 εκατ εργαζόμενους καλλιτέχνες κι επαγγελματίες και είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εργοδότης πανευρωπαϊκά. Δεν πρέπει λοιπόν να θεωρείται αναπόδραστη η σκοτεινή οικονομική διαχείριση της μουσικής βιομηχανίας. Είναι η ελλειματική εκπροσώπηση των συμφερόντων των καλλιτεχνών στο διεθνές lobbying που έχει διαμορφώσει μια παγκόσμια αγορά που ακμάζει με την εμπορική εκμετάλλευση των έργων μας και μοιράζει τα κέρδη κατά τα συμφέροντα των ισχυρότερων:
- των τριών ομίλων που διαχειρίζονται το 70% του παγκόσμιου ρεπερτόριου (Universal, SONY και Warner)
- και των μεγάλων μεσαζόντων (Google, Amazon, Facebook και Apple).
Ζητάμε από την κυβέρνηση αυτά που το ψήφισμα του ΕΚ από τον Οκτώβριο του 2021 ζητά από τα κράτη μέλη: “να συμπεριλάβουν και να προωθήσουν πλήρως την πρόσβαση στην καλλιτεχνική εκπαίδευση, επαγγελματική κατάρτιση και δια βίου μάθηση, ως μέρος μιας ολιστικής προσέγγισης για την ανάκαμψη των ΠΔΒ και της κοινωνίας στο σύνολό της”.
Ζητάμε από τα σωματεία μας πολύπλευρη ενημέρωση και επιμόρφωση των καλλιτεχνών, ώστε η συσπείρωσή τους να οδηγήσει σε μαζικότητα ικανή να επιβάλει τις αναγκαίες και επείγουσες τομές και μεταρρυθμίσεις που θα επιτρέψουν στους καλλιτέχνες πρόσβαση στα νέα προσόντα και δεξιότητες που απαιτεί το σύγχρονο περιβάλλον. Όχι για την εκμετάλλευση και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών γενικώς και αορίστως, αλλά γιατί είναι τα μέσα να υπερασπιστούμε αποτελεσματικά τον πολιτιστικό μας πλούτο αλλά και τον ζωτικό μας χώρο, αυτόν που θα εξασφαλίζει την επαγγελματική μας εξέλιξη.
Κλείνοντας θα ήθελα να επισημάνω πως ό,τι κι αν κάνει η πολιτεία, οι εργοδότες ή τα σωματεία, τελικά όλα θα εξαρτηθούν από την δική μας στάση: πρέπει να θέλουμε να γίνουμε καλύτεροι - πρέπει να θέλουμε να αφήσουμε αυτόν τον χώρο λίγο καλύτερο απ' ότι τον βρήκαμε.